Contemplatief Onderzoek
voor een nieuwe samenwerkingscultuur
Einstein schreef eens: ‘The intuitive mind is a sacred gift and the rational mind is a faithful servant. We have created a society that honors the servant and has forgotten the gift’. Het is de inzet van de ‘intuitive mind’ die het contemplatief onderzoek kenmerkt. Met elkaar expliciet en methodisch aandacht geven aan deze intuïtieve dimensie is nog niet ingeburgerd in onze maatschappij, in onze samenwerkingscultuur.
Het kan daarin grote meerwaarde hebben maar het vraagt wel oefening! Het karakteristieke van deze onderzoeksvorm is dat de ‘intuitive mind’ je vraagt jezelf terug te houden. Terug te houden van je gewone dagelijkse denken voelen en willen die de bouwstenen vormen van je persoonlijke comfort zone. En het is juist buiten die zone waar het nieuwe inzicht, de nieuwe beleving en het nieuwe handelen ontstaat. Contemplatief onderzoek is een methodische manier van onderzoeken die uitnodigt waarnemingen uit de buitenwereld zich in je binnenwereld te laten uitspreken.
Dit oefenen van deze onderzoeksvorm is in feite ook een scholingsweg. Een weg die uitkomt bij de wijsheid van de Kleine Prins; ‘Alleen met het hart kun je goed zien’. Daarom wordt deze vorm van onderzoek ook wel ‘hartedenken’ genoemd. Voor allen die meer van het hoofd naar het hart willen reizen kan het contemplatief onderzoek een hulp zijn op die reis. Een reis om nieuwe vermogens te ontwikkelen.Het met elkaar toepassen van deze vorm van onderzoek heeft veel toepassingsmogelijkheden. Bij vraagstukken heeft het een meerwaarde ten opzichte van de impuls om direct naar oplossingen te zoeken. Nogmaals Einstein: ‘Problemen kunnen niet opgelost worden op hetzelfde niveau van denken waarmee ze zijn gemaakt’. Ook het lezen van rapporten of teksten kan het contemplatief onderzoek leiden tot een nieuwe verbinding ermee en nieuwe inzichten. Zo ook bij de vraag hoe te reageren op nieuwe ontwikkelingen in onze werkomgeving. Kortom veel gelegenheden om contemplatief onderzoek in te zetten.
Twee willekeurige voorbeelden:
Wellicht heb je de documentaire The Social Dilemma van Netflix gezien. Deze documentaire geeft een indringende beeld van wat er voor de deur staat wat betreft de impact van de combinatie van Big Data, Artificial Intelligence, algorithms en supercomputers. De inzet ervan staat in zekere zin nog in z’n kinderschoenen maar het is al wel duidelijk hoe het kan worden ingezet om het denken van mensen te beïnvloeden en hun gedrag te sturen. Dat het beïnvloeden van gezond verstand en gedrag snel kan gaan zagen we net al door Trump. Contemplatief onderzoek kan ons helpen om met elkaar ‘achter’ de dingen te kijken zoals die zich aan ons aandienen in de maatschappij, in onze organisatie, in onze vereniging, in ons samenwerken, in ons gezin, in onze relatie.
Dichtbij huis is een bekend thema in organisaties: ‘de waarden in onze organisatie’. Lees je die af van de posters die op de muren worden gehangen nadat door deskundigen is vastgesteld wat belangrijke waarden zijn? Of is er in teams gezamenlijk contemplatief onderzoek gedaan?
Onderzoek beginnend met waarnemingen over feitelijk gedrag in de organisatie en resulterend in werkelijk doorleefde inzichten in de onbewust aanwezige waarden? Doorleefde inzichten die een wake-up call bleken en die een gezamenlijk gedragen vervolg kregen? Zo kan deze onderzoekswijze helpen om doorleefde inzichten en draagvlak te krijgen voor vernieuwing van de samenwerking in een organisatie.
Waartoe je het ook inzet met elkaar, het vraagt oefening! En dat is waarvoor we de komende tijd in het Atelier op verschillende manieren gelegenheid willen creëren, voor het gezamenlijk oefenen.